અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે કહ્યુ: મુસ્લિમ પુરુષોએ બીજી વાર લગ્ન ત્યારે જ કરવા જોઈએ જો બધી પત્નીઓ સાથે સમાન વર્તન કરી શકે.
અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટમાં ચાલી રહેલા એક મહત્વપૂર્ણ કેસની સુનાવણી દરમિયાન મુસ્લિમ પુરૂષો દ્વારા બહુપત્નીત્વ (બહુવિધ લગ્ન) ના મુદ્દે કોર્ટ દ્વારા ખાસ ટિપ્પણી કરવામાં આવી. કોર્ટના જણાવ્યા મુજબ, “મુસ્લિમ પુરૂષને બીજી વાર કે વધુ વખત લગ્ન કરવાની છૂટ ત્યારે જ છે જ્યારે તે તમામ પત્નીઓ સાથે સમાન ન્યાય અને વર્તન કરવાની ક્ષમતા રાખતો હોય.”
કોર્ટના આ નિવેદનથી એકવાર ફરીથી શરિયત કાયદા અને IPC ની કલમો વચ્ચેનું તણાવપૂર્ણ બંધન ચર્ચામાં આવ્યું છે.
કાનૂની મુદ્દાઓ: ફરીથી પડઘા પડતા પ્રશ્નો
મુલ કેસ મુરાદાબાદના ફુરકાન સામે નોંધાયેલી એફઆઈઆરને લઈને છે જેમાં મહિલા ફરિયાદીનો આરોપ હતો કે તેણે લગ્ન કર્યા તે પહેલા તે પહેલેથી જ પરિણીત હતો અને લગ્ન દરમિયાન બળાત્કાર કર્યો હતો.
ફુરકાન અને તેના સાથીઓએ સીજેએમ કોર્ટમાં અરજી આપી હતી કે ચાર્જશીટ રદ થાય અને સમન્સ હટાવવામાં આવે. તેમની દલીલ હતી કે મુસ્લિમ કાયદા મુજબ ચાર લગ્નની મંજૂરી છે અને IPC કલમ 494 તેમનો ગુનો બને તેમ નથી.
કાયદો શું કહે છે?
મુસ્લિમ પર્સનલ લૉ (શરિયત) અધિનિયમ, 1937 મુજબ, મુસ્લિમ પુરૂષોને ચાર સુધી લગ્ન કરવાની છૂટ છે — પણ ખાસ કારણોસર અને સમાન વર્તન કરવાની સશક્ત જવાબદારી સાથે. કોર્ટનું માનવું છે કે પુરુષો ઘણીવાર આ છૂટનો દુરુપયોગ કરતા હોય છે, જે કુરાનના મૂળ મર્મ સામે છે.
કોર્ટના સ્પષ્ટ શબ્દોમાં, “શરિયત મુજબ લગ્ન માન્ય છે, પરંતુ દરેક પરિસ્થિતિમાં નહીં. જો પહેલા લગ્ન હિન્દુ ધર્મ મુજબ થયા હોય અને બાદમાં મુસ્લિમ ધર્મ અપનાવી બીજા લગ્ન કરે તો બીજા લગ્ન માન્ય નહીં ગણાય.“
ચુકાદાનો મુખ્ય સાર
- IPC કલમ 376, 495 અને 120Bના ગુનાઓ હાલની પરિસ્થિતિમાં લાગુ પડતા નથી.
- કોર્ટએ હાલમાં અરજદારો સામે કોઈ દમનકારી કાર્યવાહી ન કરવા નો આદેશ આપ્યો છે.
- કેસની આગળની સુનાવણી 26 મે, 2025થી શરૂ થશે.
- કોર્ટએ ભારપૂર્વક કહ્યું કે “બહુપત્નીત્વની છૂટ – સન્માન અને જવાબદારી સાથે છે, ઈચ્છાએ નહીં.”
શું છે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડનો સંદર્ભ?
કોર્ટએ પોતાના દલીલોમાં યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (UCC)ને પણ સ્પર્શ્યો — જે દરેક નાગરિક માટે સમાન નાગરિક કાયદા લાવવાની તરફદારી કરે છે. આ મુદ્દો દેશમાં લાંબા સમયથી ચર્ચાસ્પદ રહ્યો છે.
આ કેસ માત્ર કાનૂની વિવાદ નથી, પરંતુ તેનું ઊંડું સામાજિક પ્રતિબિંબ છે. કાનૂન જ્યારે ધર્મ સાથે અથડાય ત્યારે એક નક્કર દિશા જોઈએ — જે ન્યાય, સમાનતા અને માનવ અધિકાર ઉપર આધારિત હોય.
